Ülkemizde ilk kez bir veya birkaç ili etkileyen depremlerin dışında 6 Şubat 2023 tarihinde on bir ili kapsayan Kahramanmaraş ve Hatay merkezli bir deprem yaşandı. Sular coğrafyasındaki, Fırat ve Dicle’nin arasındaki Mezopotamya yerleşimleri ile su yollarının pek çok Anadolu yerleşimleri ile bereketli toprakları depremden etkilenmiştir.

Deprem, Elazığ, Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kilis, Hatay, Şanlıurfa, Diyarbakır, Osmaniye ve Adana illerinde 14.0 milyon kişinin yaşadığı yaklaşık 11.0 milyon hektarlık geniş bir su coğrafyasını kapsamıştır.

Çok fazla can kayıpları ve yaralanmalar, şoklar, acılar, çaresizlikler, mekânsal ve yaşamsal hafızanın kayıpları, büyük ölçekte yıkılan ve hasarlı yapılar, ilkler ve tekler coğrafyasının kültürel ve doğal miras kayıpları ise mekân ve yaşamın büyük travma içinde olduğunu göstermektedir.

Eylem planının temel amacı Tarihi Kentler Birliği’nin temel görevleri çerçevesinde; depremden etkilenen yerleşimlerin yalnızca fiziki olarak ayağa kaldırılması değil, somut ve soyut kültürel mirasla birlikte ayağa kaldırılmasıdır.

Yerleşmelerin ruhunu yeniden yakalamak, toplumsal belleği yeniden canlandırmak, aidiyet hissini yeniden yaratmak ve en önemlisi de gidenlerin geri gelmelerini sağlamak için merkezi yönetim birimlerinin öncülüğünde yerel yönetim, sivil örgütler ile özellikle bölge insanının sürece dahil olması gerekmektedir.

Tarihi Kentler Birliği’ne düşen tarihi görev ise bu sürecin içinde eylem planında sunulan on örnek proje başta olmak üzere birliğe üye belediyelerle birlikte geliştirilecek diğer program ve projelerle ulusal ve uluslararası fonlara erişim sağlamaktır. Hiç kuşkusuz bu eylemlerin temel bakış açısı ‘mirasla birlikte yapılanma’ yaklaşımı olmalıdır.